අන්තර්ජාතික ජනමාධ්‍ය පමණක් නොව ලෝකයේ ලක්ෂ සංඛ්‍යාත ජනතාවක් අවධානයෙන් සිටි සතියක් ගෙවී ගියේය. ඒ නොබෙල් සම්මාන උළෙලයි. මෙහි විශේෂත්වය වන්නේ ජාත්‍යන්තර සම්මාන ප්‍රදානෝත්සව අතර ඉහළම හා ගෞරවනීයම සම්මාන ප්‍රදානය නිසා පමණක් නොව එය දින හයක කාලයක් පුරාම පැවැත්වීමයි.
මෙවර එය ආරම්භ වූයේ පසුගිය 5 වන සඳුදා කායික හෝ වෛද්‍ය විද්‍යාව සඳහා නොබෙල් ත්‍යාග ප්‍රදානයත් සමගිනි. අඟහරුවාදා භෞතික විද්‍යාව සඳහාද, බදාදා රසායන විද්‍යාව වෙනුවෙන්ද, බ්‍රහස්පතින්දා සාහිත්‍යකරණය සඳහාද සම්මාන ප්‍රදානය සිදු කෙරිණි. සිකුරාදා සාමය සඳහා වන නොබෙල් ත්‍යාගය ප්‍රකාශයට පත්කෙරුණු අතර 12 වන සඳුදා දිනය යෙදී තිබුණේ ආර්ථික විද්‍යා ක්ෂේත්‍රය වෙනුවෙන් පිරිනැමෙන නොබෙල් අනුස්මරණ රක්ස්බෑන්ක් ත්‍යාගය වෙනුවෙනි.
1901 දී ඇරඹුණු නොබෙල් සාහිත්‍ය ත්‍යාගය පසුගිය බ්‍රහස්පතින්දා පිරිනමන ලද්දේ 101 වැනි වතාවටය.
නොබෙල් ත්‍යාගය කෙරෙහි පවතින දැඩි ලෝක අවධානය නිසාම එයට දැඩි වගකීමක්ද දරන්නට සිදුවී තිබේ.
අදාළ ත්‍යාගලාභියා තෝරා ගැනීමේ කමිටුව ස්වීඩන් නොබෙල් කමිටුවේ නියෝජිතයන්, ලොව පිළිගත් සාහිත්‍ය හා භාෂා විශේෂඥයන්, පෙර වතාවල සාහිත්‍ය ත්‍යාගය දිනා ගත් පුද්ගලයන්, සම්මානලාභී සාහිත්‍යධරයන් ඇතුළු 18 දෙනකුගෙන් සමන්විතය. එසේම සම්මාන ප්‍රදානයෙන් වසර 50 ක් ගෙවෙන තුරු කමිටුවේ සංයුතිය හා වෙනත් විස්තර බාහිර මාධ්‍යවලට හා පුද්ගලයන්ට හෙළි කිරීමෙන් වැළකීම ඔවුන්ගේ දැඩි වගකීමක් විය.
ත්‍යාගයට සුදුසු නම් තෝරාගැනීම ආරම්භ කරන්නේ පෙර වසරේ සැප්තැම්බර් මාසයේ සිටමය. අදාළ වසරේ ජනවාරි 31 ට පෙර ඒවා කමිටුව වෙත ලැබී තිබිය යුතුය. ඉන් අනතුරුව එම නම් විශ්ලේෂණය කරනු ලැබේ. අප්‍රේල් මාසය වන විට ඉන් නම් 15-20 ක් තෝරාගෙන අවසන් ලැයිස්තුව පටු කරමින් රහස්‍ය ව තිබුණි. ලැයිස්තුව සකස් කරන්නේ ඉන් අනතුරුවය. ජූනි-අගෝස්තු කාලය තුළ අදාළ නම් හිමියන් පිළිබඳ තොරතුරු එක්රැස් කරනු ලැබේ.
ඔක්තෝබර් මාසය වන විට ත්‍යාග හිමියා කවුද යන්න තෝරා අවසන් වේ. ඒ අනුව ඔවුන්ට ඒ පිළිබඳව දන්වා යවනු ලැබේ. දෙසැම්බර් 10 වනදා නොබෙල් දිනයේ ස්ටොක්හෝම් නුවර පැවැත්වෙන උත්සවයකදී අදාළ ත්‍යාගය පිරිනැමීම සිදුවේ. ඊට ඩිප්ලෝමා සහතිකයක්, රන් පදක්කමක්, ත්‍යාගයේ මූල්‍යමය වටිනාකම සඳහන් කරන ලද ලේඛනයක් ඇතුළත්ය. මෙවර නොබෙල් සාහිත්‍ය තරග හිමියා නිවේදනය කරන ලද්දේ ස්වීඩන් ඇකඩමියේ ස්ථිර ලේකම් මැට්ස් මාම් විසිනි.
2018 වසරේ නොබෙල් සාහිත්‍ය ත්‍යාගයද පිරිනමනු ලැබුවේ 2019 වසරේදීය. ඊට හේතු වූයේ 2018 තේරුම් කමිටුවේ සාමාජිකාවකගේ සැමියාට ලිංගික අඩන්තේට්ටම් පිළිබඳ චෝදනා එල්ල වී තිබීම හේතුවෙනි. ඒ අනුව මෙවර නොබෙල් සම්මානය දිනාගනු ලැබුවේ ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ කිවිඳියක වන ලුවිස් මාගරට් ග්ලූක් ය.
ලුවිස් ග්ලූක් නොබෙල් සාහිත්‍ය ත්‍යාගය ලද 16 වන කාන්තාවයි. එමෙන්ම 1993 වසරේදී ටෝනි මොරිසන්ගෙන් පසු නොබෙල් සාහිත්‍ය ත්‍යාගය ලැබූ දෙවන ඇමරිකානු කාන්තාවද ඇය වන්නීය.
‘‘සාම්ප්‍රදායික මිථ්‍යා කතාවන්, සොබාදහම හා ස්ව අත්දැකීම් ආශ්‍රයෙන් ප්‍රබන්ධ නිර්මාණය කිරීමේ ඉහළ පරිකල්පන හැකියාවක් ඇය පෙන්නුම් කරනවා.’’
සිය හඳුන්වාදීමේ දේශනයේදී කමිටු ප්‍රකාශකයා නිවේදනය කළේය.
මීට පෙර පුලිට්සර් සම්මානය, ගූගන් හෙයිම් ත්‍යාගය, ඇමරිකානු ජාතික සම්මානය, බුලින්ජන් ත්‍යාගය, ජාතික විචාරක සම්මානය, ජාතික මානුෂීය සම්මානය ආදී ඇගයීම් ගණනාවකට ඇය පාත්‍ර වී තිබේ. එසේම 2003, 2004 වසර දෙකේදීම වසරේ ඇමරිකානු කිවිඳිය වූයේද ඇයයි.
හංගේරියානු සංක්‍රමණිකයකු වූ ඩැනියෙල් ග්ලූක් හා රුසියන්-යුදෙව් සම්භවයක් සහිත බියට්‍රිස් ග්‍රොස්බිගේ දියණියක ලෙස 1943 ජූලි 22 වනදා ඇය උපත ලැබුවේ ලුවිස් එලිසබත් ග්ලූක් නමිනි. ඒ නිව්යෝර්ක් නගරය ආශ්‍රිත ගමකදීය. ඇගේ මව එරට වෙස්ලි විද්‍යාලයේ උපාධිධාරිණියක වූ අතර පියා සාර්ථක ව්‍යාපාරිකයකු විය.
‘‘ලේඛකයකු වීමේ ආශාවෙන් සිටි මගේ පියාට එය මගහැරුණේ ව්‍යාපාරික කටයුතු හේතුවෙන්. එහෙත් ඔහු හා මගේ මව මටත් මගේ සොයුරියන් තිදෙනාටත් රාත්‍රී නින්දට යනවිට පැරණි ග්‍රීක කතන්දර කියා දීමට පුරුදු වී සිටියා. එය මගේ ලේඛන ජීවිතයට තදින්ම බලපෑවා. එකල මගේ ප්‍රියතම කාලය වුණේ රාත්‍රී නින්දට යන වේලාවයි.’’
ඇය පසුකලෙක කියා තිබුණි.
1961 දී ඇය ජෝර්ජ්ය. හෙවිලට් උසස් විද්‍යාලයට හා 1962 දී සාරා ලෝරන්ස් විද්‍යාලයට ඇතුළු වූවාය. නමුත් ANOREXIA NERVOSA නම් ආහාර මාර්ගය ආශ්‍රිත රෝගය වැලඳීමෙන් ඇගේ පාසල් ගමනට බාධා සිදුවූයේය.
‘‘එය මට මානසික පීඩාවක් වුණා. එසේම එම රෝගය මට ජීවත් වන්නට හා වැඩිදුර සිතන්නට ඉගැන්නුවා.’’
පසුකලෙක ග්ලූක් කොලොම්බියා පොදු අධ්‍යාපන ආයතනයේ රාත්‍රී පන්තිවලට සහභාගි වූවාය. එහිදී ලියෝනි ඇඩම්ස් හා ස්ටැන්ලි ක්‍යුනිස්ට් වැනි කවීන් හඳුනා ගන්නට ඇයට හැකියාව ලැබිණි.
සිය ප්‍රථම කාව්‍ය සංග්‍රහය 1968 වසරේදී එළිදැක්වූ අතර එය නම් කර තිබුණේ 'FIRST BORN' නමිනි. ඇගේ නිර්මාණයන්හි ප්‍රමුඛ ලක්ෂණයක් වූයේ සාම්ප්‍රදායික යෙදුම් හා විශේෂණ බහුල වශයෙන් ඒවායේ අඩංගුව තිබීමයි.
ඇගේ දෙවන නිර්මාණ සංග්‍රහය වන්නේ 1975 දී ප්‍රකාශයට පත් කෙරුණු 'THE HOUSE OF MARSHLAND' ය. 'THE GARDEN' ඇගේ ඊළඟ කාව්‍ය එකතුවයි. ටික කාලයක් නිහඬව සිටි ග්ලූක් 1980 දී DESCENDING FIGURE ප්‍රකාශයට පත් කළාය.
1967 වසරේදී ඇය චාල්ස් හර්ට්ස් (කනිෂ්ඨ) සමග විවාහ වුවද එය දික්කසාදයකින් කෙළවර විය. 1977 දී සිය ලේඛන සගයා වූ ජෝන් බෲනෝ සමග නැවතත් විවාහ වූවාය. ඔවුන් දෙදෙනාගේ පුත්‍රයා නෝවා බෲනෝය.
තවත් කිවිඳියක වූ එලන් බ්‍රයන්ට් හා ඇගේ සැමියා ෆ්‍රැන්සිස් වොයිට් සමග මෙම දෙපළ නිව් ඉන්ග්ලන්ඩ් කුලිනරි ඉන්ස්ටිටියුට් ආයතනය ආරම්භ කළ අතර එහි අධ්‍යක්ෂ මණ්ඩලයේද ඔවුහු කටයුතු කළෝය.
ග්ලූක්ගේ DESCENDING FIGURES ග්‍රන්ථයට විවිධ විවේචන එල්ල වූයේය.
‘‘ඇය දරුවන්ට වෛර කරන්නියක්.’’
ප්‍රකට කවියකු වූ ක්‍රෙග් කුෂ්මා චෝදනා කළේ එහි DROWNED CHILDREN නම් කාව්‍ය පන්තිය උදාහරණයට දක්වමිනි.
1984 වසරේදී විලියම්ස් කොලේජ්හි ඉංග්‍රීසි භාෂාව පිළිබඳ දේශකයකු ලෙස කටයුතු කරන ලෙසට ඇයට ඇරයුමක් ලැබිණි. ඇගේ පියාගේ අභාවය සිදුවූයේ ද මෙම කාලසීමාවේදීය. 1985 දී THE TRIUMPH OF ACHILLIS එළිදක්වනු ලැබුවාය.
1990 වසරේ ARARAT හා 1992 දී THE WILD IRIS නම් නිර්මාණ ප්‍රකාශයට පත් කෙරිණි.
1993 දී පුලිට්සර් සම්මානය ලබාගැනීම සඳහා ඇයට උපකාරී වූයේ මෙම නිර්මාණයි. උද්‍යානයක මල් පැළෑටි, උයන්පල්ලා සහ ඒ වෙත පැමිණෙන වන දෙව්දුවකගේ සංවාදයක් හරහා නිර්මාණය වී ඇති THE WILD IRIS කාව්‍යකරණයේ හැරවුම් ලක්ෂ්‍යයක් ලෙස සලකනු ලැබේ.
VITA NOVA (1999) THE SEVEN YEARS (2001) AVERNO (2006) A VILLAGE LIFE (2009) ඇගේ තවත් නිර්මාණ සංග්‍රහ කීපයකි. 2014 වසරේදී එළි දැක්වුණු FAITHFULL AND VIRTUAL NIGHT කෘතිය වෙනුවෙන් ග්ලූක් වෙත ජාතික ග්‍රන්ථ සම්මානය පිරිනැමිනි.
2016 වසරේදී ඇයට එක්සත් ජනපද ජාතික මානුෂීය ගෞරව පදක්කම පිරිනමන ලද්දේ ඒ සඳහා පැවැති උත්සවයකදී එවක ඇමරිකානු ජනාධිපති බැරැක් ඔබාමා විසිනි.
කේම්බ්‍රිජ්හි වාසය කරන ලුයිස් ග්ලූක් දැනට යේල් විශ්වවිද්‍යාලයේ මහාචාර්යවරියක ලෙස කටයුතු කරයි. එහෙත් ඇගේ ප්‍රධාන ආදායම් මාර්ගය ග්‍රන්ථකරණයයි. කාව්‍ය ග්‍රන්ථවලට අමතරව ඒ සම්බන්ධ විචාර කිහිපයක්ද ඇය රචනා කර තිබේ. ග්ලූක්ගේ ශුද්ධ වත්කම ඇමරිකානු ඩොලර් මිලියන 1-5 ත් අතර වේ යැයි සැලකේ.
නොබෙල් ත්‍යාගය දක්වා ඈ පැමිණි ගමන ඉතා කටුකය. එහි වැඩිපුර තිබුණේ කටු පඳුරු හා ගල් බොරළුය. රෝග පීඩාවන්, වියෝවීම් හා අපහාස, චෝදනා එමටය. ඒ සියල්ල දරා ගනිමින් ඇය පැමිණි ගමන අවසානයේදී ජයග්‍රහණය කර තිබේ.
වසන්ත විජේරත්න
0 Comments:
Post a Comment